آقای جهانگیری، این همه آمار متناقض را چطور نقد نکنیم؟

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور اخیراً به رسانه‌ها انذار داده که شاخصهای اقتصادی دولت را نقد نکنند. او با لحنی آمیخته با تاسف گفته است که برخی رسانه‌ها جلسه می‌گذارند و آمارهای اقتصادی دولت را بررسی و نقد می‌کنند!

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، مهمترین استدلال جناب معاون اول برای این نهی و انذار آن بوده  که این آمارها بر اساس فرمول‌های مشخصی استخراج می‌شوند که حتی خود ایشان هم از جزئیات آن فرمول‌ها خبر ندارد.
تجلّی دو گونه «تناقض» درباره آمارهای اعلامی توسط دولت محترم یازدهم، برانگیزاننده اصلی این نگرانی‌ مهم آقای جهانگیری است؛ نوع اول این تناقض‌ها به عدم انطباق آمارها با زندگی واقعی مردم بازمی‌گردد؛ به گونه‌ای که شبکه‌های اجتماعی هنگامه‌ی پخش گفتگوهای زنده تلویزیونی رئیس‌جمهور با مردم بعضاً با پیام‌هایی مواجه است که می‌گوید آقای روحانی به نحوی درباره آمارها و پیشرفتهای اقتصادی صحبت میکند که گویی فی‌الحال رئیس‌جمهور کشوری مانند سوئیس است نه ایران!
مثلاً جناب رئیس‌جمهور از رشد اقتصادی 7 درصدی صحبت و بر صحت آن به طور «قطعی» تاکید می‌کند، اما بسیاری از مردم هرچه این رشد را با «جیب» خود می‌سنجند و به اطراف خود می‌نگرند، شاهد غیرقابل خدشه‌ای بر آن نمی‌بینند. و یا وقتی ایشان از ایجاد بیش از 2 میلیون شغل «خالص» در دولت یازدهم خبر می‌دهد، خیلی‌ها هرچه در اطراف و اکناف خود می‌نگرند و خاصّه به خانواده خود نیم‌نگاهی می‌کنند، می‌بینند که اکثر آن بیکارها همچنان بدون کارند و حتی بعضی هم جدیداً شغل خود را از دست داده‌اند.
با این حال با این فرض که گاهاً میان «واقعیت» و «احساس واقعیت» افتراق هست، تصور می‌کنیم همه آنچه دولت محترم از آمار و ارقام ارائه می‌کند واقعی است و لذا آنها را تماماً بدون برهان و فرقان و بدون وارسی و بررسی بپذیریم و اگر هم در این میان «واقعیت» احساس نمی‌شود، مشکل را از قوای حاسّه خود می‌گیریم. اما بلافاصله مسئله دوم پیش می‌آید مبنی بر اینکه حالا دقیقاً کدام یک از آمارهای دولت یازدهم را واقعی بدانیم؟
بعنوان نمونه در موضوع اعلام رشد صادرات نفتی ایران پس از اجرای برجام، در فاصله چند روز آمارهای متفاوت و متنوعی ارائه شد؛ 31 فروردین همین امسال رئیس‌جمهور محترم اعلام کرد صادرات نفت ایران پس از اجرای برجام به 2 میلیون و100 هزار بشکه در روز رسیده است، اما فقط یک روز پیش از آن(29 فروردین) وزیر اقتصاد این رقم را 1 میلیون و 700 هزار بشکه اعلام کرده بود و جالب‌تر آنکه در همین روز، جناب آقای محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیس‌جمهور این رقم را 2 میلیون بشکه در روز می‌دانست!
چنین مباحثی درباره سایر آمار ارائه شده توسط دولت یازدهم هم در جریان است؛ حجت‌الاسلام روحانی در گفت‌وگوی اخیر تلویزیونی خود به مردم گزارش داد که دولت متبوعش امسال و پارسال سالانه 700 هزار شغل ایجاد کرده‌ است. اما دو هفته پیش از آن جناب طیب‌نیا وزیر محترم اقتصاد آمار شگفت‌انگیزتری ارائه کرده و گفته بود دولت یازدهم در نیمسال اول امسال نزدیک به یک و نیم میلیون شغل ایجاد کرده است(یک میلیون و 445 هزار شغل).
همچنین جناب رئیس‌جمهور در سخنرانی 16 آذر امسال خود در دانشگاه تهران اعلام کرد که در دولت ایشان(از تیر 92 تا آذر 95) بیش از 2 میلیون شغل خالص ایجاد شده است. آقای روحانی در همین سخنرانی اعلام کردند این میزان اشتغالزایی در دولت یازدهم در حالی است که در دولت قبل طی 5 الی 6 سال اشتغالزایی در حد صفر بوده است.
اما گزارش مرکز آمار ایران می‌گوید که طی سال‌های 92 تا 94 در مجموع 811 هزار اشتغالزایی خالص صورت گرفته است که این رقم اختلافی نزدیک به یک میلیون و 600 هزار تایی با آمار ارائه شده توسط رئیس جمهور دارد.

یا در نمونه اخیر، مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی شش ماهه امسال را بدون نفت 4.5 درصد اعلام کرد، این در حالی است که بانک مرکزی همین نرخ رشد را 0.9 درصد اعلام کرده که یک اختلاف فاحش و تناقض آشکار را داد می زند.
اینها مشتی نمونه‌ خروار از تناقض‌های متعددی است که از یک سو میان آمارهای ارائه شده توسط خود مسئولان دولت محترم یازدهم با یکدیگر و از سوی دیگر میان آمارهای این مسئولان و ارقام ارائه شده توسط نهادهای مسئول در زمینه آمار دهی وجود دارد.
بنابراین مهمترین پرسش از جناب آقای جهانگیری به عنوان یک مقام عالیرتبه دولتی که رسانه‌ها را از بررسی و نقد آمارهای دولت نهی می‌کند، آن است که اگر این رسانه‌ها به دیده منت فرمایش شما را هم پذیرفتند و از طرف دیگر «جیب مردم» را هم از دایره سنجه‌ها و محک‌های اوضاع و احوال اقتصادی کشور بیرون کردند، حالا از این پس کدام یک از این آمارهای پر از تناقض را باید مبنای قضاوتها و تحلیلهای خود قرار بدهند و کدام آمار را نقد نکنند؟